جواهرات به اشیا کوچک و بادوامی گفته می‌شود که معمولا از جنس سنگ ، مروارید، صدف، چوب، فلز، استخوان، مرجان و ... بوده و به‌صورت ترکیبی بارنگ و لعاب و یا تک ساخته می‌شوند و این اشیا برای زیبایی شخصی (انگشتر ؛ دستبند ؛ گوشواره، گردنبند و ...) یا زیبایی غیرشخصی (مکان‌ها، حیوانات و ...) استفاده می‌شود.
البته برخی از انواع جواهرات دارای جایگاه خاصی در ادیان، اعتقادات برخی از جوامع داشته و اغلب به‌صورت نمادین مورداستفاده قرار می‌گیرد.
از طرفی برخی از اجبارهای فرهنگی نقش زیادی در نوع طرح و موارد استفاده بشر از جواهرات داشته‌اند از دیگر کاربردهای جواهرات می‌توان به‌عنوان سمبل شخصی یا جایگاهی، حفاظت در برابر طلسم‌ها، سمبل‌های معانی مختلف همچون عشق، شانس و ... اشاره نمود.
هنر جواهرسازی با هزاران سال قدمت استفاده فراوانی در تزئینات، نشانه‌ها اعتقادی، جایگاه‌های اجتماعی و ... دارد.
درگذشته کار جواهرسازان ساخت جواهرات برای مقاصد سلطنتی در تاج‌ها، لباس‌ها، ابزارت جنگی و ... در میان خانواده‌های سلطنتی بوده است
فلزات به دلیل قابلیت چکش‌خواری، مفتول شدن، سوهان‌کاری، پایداری شیمیایی و زیبایی و همچنین جوشکاری سهم بیشتری از سایر مواد در صنعت جواهرسازی ایفا می‌کنند.
در این صنعت معمولا استفاده از فلزات گران‌بها رایج است.
قدمت استفاده از فلزات در جواهرسازی به بیش از 8000 سال پیش در بین‌النهرین، مصر، یونان و روم و … بازمی‌گردد.
در ابتدا از آهن، مس و طلا و با شناخت آلیاژها و دیگر فلزات از برنج و برنز و آلیاژهای نقره و طلا استفاده شد.
طلا به دلیل کمیابی و درخشش زیبایی کاربرد فراوان در جواهرسازی دارد.
به دلیل ویژگی‌های طلا، کار با آن در جواهرسازی آسان‌تر از دیگر فلزات هست.
برای بهبود ویژگی‌های طلا آن را با آلیاژهای دیگری چون نقره، مس، پالادیمم، نیکل و روی مخلوط و تحت عناوین عیارهای مختلف استفاده می‌گردد.
پس از طلا پرکاربردترین فلزات در ساخت جواهرات، نقره، پلاتین، استیل، تیتانیوم، پالادیمم، مس و… می‌باشند.
برخی از باارزش‌ترین سنگ‌های به‌کار رفته در جواهرات شامل الماس، یاقوت و زمرد است.
این سنگ‌ها به دلیل زیبایی، کمیابی و ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی همچون دوام و استحکام، موردتوجه جواهرسازان قرارگرفته‌اند.
در ادامه نیز آمتیست، سیترین، فیروزه، عقیق و توپ از نیز در ساخت جواهرات طلا به کار گرفته شدند.
از گذشته تا به امروز جواهرسازی از مشاغل پردرآمد محسوب می‌شود.
عمده علت این درآمد بالا بودن قیمت مواد به‌کاررفته در این هنر و سختی و ظرافت لازم برای این کار است.
تاریخچه جواهرسازی در ایران:
جواهرسازی هنری است که ایرانیان به آن علاقه فراوانی داشتند.
زیورآلات مسی و مفرغی مربوط به عصر مفرغ در اکتشافات باستان‌شناسی ایران یافت شده است که نشان‌دهنده قدمت بالای این هنر در ایران‌زمین است.
در ایران در دوران بعد از عصر مفرغ، از فلزات دیگر به همراه سنگ‌های قیمتی مختلف ازجمله یشم، فیروزه، عقیق و … در این هنر استفاده می‌شد.
در دوره هخامنشی استفاده از طلا در زیورآلات افزایش یافت که این مورد نشان‌دهنده‌ی بهبود وضع اقتصادی ایران در آن دوران هست.
همچنین تاثیر طراحی موجود در هنرهای اقوام همسایه و فرهنگ‌های دارای روابط تجاری و … با ایران نیز در جواهرات کاوش شده مشهود است.
فرق طلا و جواهرات :
در بازار ایران زیورآلات به دودسته طلا و جواهر تقسیم می‌شوند.
فرق بین طلا و جواهرات در کاربرد یا عدم کاربرد مواد غیرفلزی شامل سنگ‌ها، مروارید و … است.
شرایط خرید طلا و جواهرات باهم متفاوت بوده و لذا فروش آن‌ها نیز برای مشتری باهم فرق دارد.
به‌طورمعمول جواهرات گران‌تر از طلا خریده و ارزان‌تر از آن فروخته می‌شوند.
