رشد و پیشرفت اغلب زمینه های هنر اسلامی، ریشه ای در دوران سلجوقی دارد اما به دلیل عدم بررسی و توجه پیرامون جواهرات در این دوره، این هنر تا حدودی ناشناخته مانده است.
انواع جواهرات در
دوره سلجوقی
عبارتند از: آویز، دستبند، گردنبند، گوشواره و ...که جنبه ی تزئینی، اعتقادی و اجتماعی داشته اند و طرح های روی آنها توسط حکاکی، سیاه قلم، ریخته گری و ملیله کاری انجام شده است.
بیشتر ظروف نقره سلجوقیان که بین قرن یازدهم تا سیزدهم ساخته شده است، در موزه ی روسیه نگهداری می شود.
در این دوره، مینا کاری نیز بسیار مرسوم بود که یکی از بهترین آن، بشقاب برنزی است که با مینای چند رنگ با تصاویر انسان و پرنده، حیوان و درخت تزئین شده اند.
هنر طلاکاری نیز در این دوره بسیار خوب بوه است اما نمونه های زیادی از آنها باقی نمانده است.
اغلب جواهرات این دوران گوشواره و گردنبند می باشد که برخی از آنها به شکل حیوانات و پرندگان ساخته شده اند.
یکی از این گوشواره ها به شکل هلال است که بر روی آن پرنده هایی که توسط درخت های نخل از هم جدا شده اند، کار شده است. مشابه این گردنبند در موزه برلین، موجود است.
گوشواره دیگری به شکل پرنده و گردنبندی به شکل شیر، نیز از این دوره بدست آمده است. جزئیات شیر با سیم تابیده از جنس طلا ساخته شده است.
در دوره سلجوقیان، صنعت اشیاء ریخته گری برنز با تزئین برجسته نیز رایج بوده است که از نمونه های آن می توان به آینه های کوچک که پشت آنها شکل ابوالهول و کتابت به
خط کوفی، نقش گردیده است.آینه های دوره سلجوقی دارای مناظر شکار است و نمونه این آینه در
موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن وجود دارد.
یک
نمونه عالی برنز دوره سلجوقی قرن دوازدهم، هاونی است که روی آن شکل
حیوانات از قبیل شیر و غزال و سگ با دقت حکاکی شده و به وسیله اشکال ترنجی
نباتی ازهم جدا شده و کتیبه ای به خط کوفی روی آن دیده می شود.
یک ظرف متعلق به این دوره، گلدان برنزی بزرگی است که طرحی روی آن حک شده و دارای تزیینات
معمول دوره سلجوقی است؛ یعنی نقش حیوانات و یک جفت اژدها و کتابت به خط
کوفی که حروف آن بهم مرتبط است.
دو عود سوز به شکل شیر وجود دارد، یکی در موزه
ارمیتاژ و دیگری که در
موزه لوور
است. همه آنها را می توان به قرن دوازدهم نسبت داد.
